Maska tlenowa jest przyrządem medycznym, przy pomocy którego wprowadza się tlen ze zbiornika do płuc pacjenta. Może ona pokrywać usta i nos lub całą twarz. Stosuje się ją przede wszystkim w ratownictwie medycznym, w sytuacjach gdy pacjent ma problemy z oddychaniem. Jakie istnieją rodzaje masek tlenowych? Kiedy użycie masek jest wskazane i jakie mogą być skutki uboczne?

Maska tlenowa – do czego służy?

Zastosowanie maski tlenowej, pozwala na przetransportowanie tlenu ze zbiornika do płuc. Bardzo często maski tlenowe wykonywane są z takich materiałów jak tworzywa sztuczne, guma lub silikon. Jednak w ratownictwie medycznym najczęściej stosuje się takie, wyprodukowane z bezbarwnego tworzywa PCV. Charakteryzuje się ono niskim kosztem produkcji i lekkością. Niewielki koszt pozwala na ich jednorazowe użycie, dzięki czemu nie ma potrzeby odkażania maski.

Rozmiary masek

Rozmiar maski tlenowej może być różny – istnieje wiele wariantów, aby móc jak najlepiej dopasować wyrób do kształtu twarzy pacjenta. Najczęściej spotykane maski to te, obejmujące usta i nos. Niekiedy jednak konieczne jest użycie masek tlenowych, które pokrywają całą twarz.

Maski tlenowe, wyposażone są w specjalną rurkę, która pozwala na połączenie zbiornika z wlotem maski. Jest ona nazywana drenem i zazwyczaj wykonuje się ją ze specjalnego tworzywa sztucznego.

Konsekwencje braku tlenu

Tlen jest jednym z najważniejszych pierwiastków dla organizmu człowieka. Pozwala on komórkom w ciele wytwarzać energię. Jest do nich dostarczany poprzez układ krwionośny, do którego z kolei przenika poprzez pęcherzyki płucne. Brak tlenu lub nieprawidłowe jego rozprowadzanie po organizmie (nazywane inaczej hipoksją), może mieć bardzo dotkliwe skutki dla zdrowia i życia człowieka.

Hipoksja

Istnieje wiele rodzajów hipoksji – jej przewlekła forma, może doprowadzić do uszkodzenia nerek lub połączeń nerwowych w mózgu, czego skutki mogą być nieprzewidywalne. Do najczęstszych objawów hipoksji należą:

• Tak zwana sinica centralna – cechuje ją sinoniebieskie zabarwienie błon śluzowych ust, języka i skóry,
• Zaburzone krzepnięcie krwi,
• Zmęczenie,
• Senność,
• Krwioplucie,
• Zawroty głowy,
• Zaburzenia widzenia,
• Trudności z koncentracją
• Zaburzenia równowagi,
• Świszczący oddech.

W sytuacji, gdy objawy te występują, należy niezwłocznie udać się do lekarza lub wezwać pomoc medyczną. Po zdiagnozowaniu hipoksji najprawdopodobniej zostaniemy poddani zabiegowi tlenoterapii biernej.

Stosowanie masek tlenowych

Maski tlenowe, zalecane są w sytuacjach, gdy u pacjenta występują zauważalne problemy z oddychaniem, gdy układ oddechowy działa zbyt słabo lub jego praca jest w jakiś sposób zaburzona. Maska, używana jest w celu podwyższenia stężenia tlenu w mieszance powietrza, która jest wdychana przez powietrza – co skutkuje zwiększeniem stężenia tlenu również w układzie krwionośnym człowieka.

Najczęściej, maski tlenowe używane są podczas akcji ratunkowych podczas wypadków komunikacyjnych, przy zasłabnięciach, utratach przytomności lub gdy organizm pacjenta jest skrajnie wyczerpany. Często spotykanym zastosowaniem maski tlenowej jest także wykorzystanie jej podczas operacji chirurgicznych.

Maska tlenowa jest wykluczona w sytuacjach, gdy pacjent nie oddycha i konieczna jest akcja resuscytacyjna. Może być użyta tylko, jeśli pacjent posiada zdolność samodzielnego oddychania i występują jedynie pewne zaburzenia podczas tego procesu.

Maski tlenowe – jakie są ich rodzaje?

Możemy wyróżnić kilka podstawowych rodzajów masek – każdy z nich charakteryzuje się innym zastosowaniem. Choć wszystkie wykorzystywane są w celu podawania tlenu, to w zależności od okoliczności i stanu pacjenta, zaleca się używanie innego rodzaju maski tlenowej. Istnieją trzy, najczęściej spotykane typy masek:

• Maska tlenowa z workiem
• Maska z nebulizatorem
• Maska z drenem

Maska tlenowa z workiem

Maska z rezerwuarem wykonywana jest z przezroczystego, nietoksycznego tworzywa PCV. Wyposażona jest w rezerwuar, a także specjalną blaszkę na noc, dzięki której można regulować przepływ tlenu. Maska tlenowa z workiem charakteryzuje się możliwością dostarczania powietrza, które posiada umiarkowaną zawartość tlenu – można ją regulować, w zależności od indywidualnego stanu pacjenta.

Maska tlenowa z workiem najczęściej wykorzystywana jest prze ratowników medycznych, podczas akcji wyjazdowych, gdy występuje potrzeba podawania tlenu pacjentowi, podczas zabiegu tlenoterapii biernej.

Maska z nebulizatorem

Pod kątem budowy, maska tlenowa z nebulizatorem różni się w dużym stopniu od maski z workiem. Zamiast rezerwuaru wypełnionego tlenem, posiada ona jednak zbiornik – nebulizator, którego pojemność wynosi sześć mililitrów. Pozwala on na stworzenie aerozolu i podania leku metodą wziewną – wraz z tlenem. Zabieg, który zakłada podanie leku w ten sposób, nazywany jest nebulizacją.

Maska z drenem

Jeśli chodzi o budowę samej maski – jest ona dokładnie taka sama, jak w przypadku dwóch poprzednich, maski z workiem i nebulizatorem. Podobnie w przypadku materiału, z którego została wykonana. Główna różnica to przede wszystkim zbiornik. W przypadku maski z drenem, jest nim butla tlenowa – dzięki której pacjentowi podawany może być tlen w czystej postaci.

Wyposażona jest w dren tlenowy, który łączy maskę z butlą. Pozwala tym samym na zwiększenie komfortu, podczas leczenia pacjenta, a także sprawności personelu. Maska z drenem jest najczęściej stosowanym rodzajem maski tlenowej podczas zabiegu tlenoterapii biernej. Zazwyczaj używana jest w warunkach szpitalnych, lecz zdarza się również, że znajduje się na wyposażeniu zespołu ratowników, poruszających się karetką.

Tlenoterapia – skutki uboczne

Celem tlenoterapii jest podwyższenie stężenia tlenu w organizmie człowieka. Niekiedy – zwłaszcza w przypadku długotrwałej tlenoterapii – zdarza się jednak, że występują pewne skutki uboczne. Do najczęstszych z nich należą:

• Uszkodzenie płuc,
• Przesuszenie błon śluzowych w układzie oddechowym,
• Niedodma,
• Zapalenie tchawicy,
• Zapalenie górnych dróg oddechowych.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania tlenoterapii, jest zaburzona saturacja krwi.