Maska krtaniowa

Maskę krtaniową (LMA) stosuje się powszechnie w medycynie do przywracania drożności dróg oddechowych. Stanowi ona świetną alternatywę dla intubacji (o wiele łatwiej się ją zakłada) oraz zakładania Combitube (nie stwarza tak wysokiego ryzyka powikłań). Dodatkowym atutem maski krtaniowej jest to, że jej zakładanie nie wymaga odginania głowy do tyłu, w związku z czym z powodzeniem można ją stosować u osób z urazem kręgosłupa. Wykorzystuje się ją również podczas resuscytacji krążeniowo – oddechowej (RKO). Ze względu na swoje umiejscowienie w trakcie używania jest ona również nazywana maską nagłośniową. Maska krtaniowa została zaprojektowana w 1980 r. przez Archibalda Braina, z kolei do sprzedaży trafiła w 1987 r.

Jak jest zbudowana maska krtaniowa?

Maski krtaniowe zbudowane są z plastikowej rurki zakończonej nadmuchiwanym mankietem, który kształtem przypomina elipsę. Dzięki jego odpowiedniemu zaprojektowaniu mankietu, po napełnieniu go powietrzem idealnie dopasowuje się do części krtaniowej gardła. U wylotu rurki znajduje się łącznik pozwalający na podłączenie LMA do resuscytatora i w ten sposób podanie tlenu w celu przywrócenia drożności dróg oddechowych pacjenta.
Maski krtaniowe posiadają kilka rozmiarów i odmian. Jedną z nich jest maska krtaniowa LMA Supreme, która dzięki dodatkowemu drenowi umożliwia oddzielenie dróg oddechowych od układu pokarmowego. W ten sposób możliwe jest usuwanie treści pokarmowej oraz zgromadzonego powietrza w górnej części przełyku z jamy ustnej. Rozmiar maski dobierany jest w oparciu orientacyjną wagę osoby poszkodowanej, która określana jest w kilogramach. Nie zawsze jednak możliwe jest dokładne określenie tego parametru, w związku z czym rozmiar maski potwierdza się dodatkowo w sposób kliniczny, podczas wentylacji. Jeśli maska krtaniowa została właściwie dobrana, to nie występują przecieki powietrza wokół mankietu. Przyjmuje się, że rozmiar odpowiedni dla kobiet to 4, a dla mężczyzn 5.

W jaki sposób stosuje się maskę krtaniową?

Przed wsunięciem mankietu należy opróżnić go z pozostałości powietrza (powinien tworzyć on płaską, niepofałdowaną powierzchnię o ostrych krawędziach) – dokonuje się tego z wykorzystaniem dołączonej strzykawki. Trzeba się również przeprowadzić kontrolę wstępną, czyli upewnić się, że maska nie jest uszkodzona. Następnie tylną powierzchnię dolnej części warto posmarować niewielką ilością lubrykantu na bazie wody. Jak już zostało wspomniane, zanim przystąpimy do zakładania maski krtaniowej należy określić wagę poszkodowanego. Dodatkowo w pobliżu powinny znajdować się maski w innych rozmiarach, aby w razie potrzeby móc wymienić sprzęt.
Podczas zakładania maski, poszkodowany powinien by położony na plecach w tzw. pozycji węszącej – szyja jest wtedy zgięta do przodu w dolnej części kręgosłupa szyjnego, a głowa w stawie szczytowo potylicznym jest odchylona do tyłu. Zanim wsuniemy maskę niezbędne jest upewnienie się, że w jamie ustnej nie zalegają żadne ciała obce, takie jak m.in. gumy do żucia bądź też protezy zębowe. Jeśli cokolwiek tam się znajduje, należy to bezwzględnie usunąć. Najwygodniejszą pozycją do wprowadzania maski jest ułożenie zza głowy pacjenta. Niezwykle istotna jest płynność ruchów i nie używanie przy tym nadmiernej ilości siły. Maska krtaniowa LMA jest w tym przypadku podtrzymywana wyprostowanym palcem wskazującym przed miejscem złączenia mankietu z rurką, a następnie wprowadzana wzdłuż podniebienia oraz następnie po tylnej ścianie gardła. Palec przesuwa maskę do momentu napotkania oporu – oznacza to, że końcówka mankietu znajduje się w okolicach górnego zwieracza przełyku. Reszta palców przez cały czas znajduje się na zewnątrz. W momencie wysuwania palca z jamy ustnej, niezbędne jest podtrzymanie maski drugą ręką, aby zapobiec jej przesunięciu się. Ta technika wsuwania maski nazywana jest techniką palca wskazującego.

Jeżeli ustawienie się w pozycji za osobą poszkodowaną nie jest możliwe, wówczas maska wsuwana jest do jamy ustnej kciukiem (technika kciuka). Ratownik znajduje się przy pacjencie od strony jego nóg. Maska przytrzymywana jest w tym samym miejscu, jak w technice palca wskazującego i przesuwana jest w kierunku gardła. Palec wskazujący i środkowy znajdują się w tym czasie na zewnątrz jamy ustnej. Niektórzy producenci masek rekomendują jeszcze jedną technikę – metodę trzymanego długopisu, jednakże wykorzystywana ona jest wyłącznie wtedy, gdy maska ma kąt wygięcia liczący 90°. LMA przytrzymuje się wtedy w taki sposób, aby końcówka mankietu zwrócona była w stronę jamy ustnej, z kolei łącznik z rurką w stronę nóg. Maska trzymana jest powyżej zgięcia w sposób przypominający trzymanie długopisu.

Niezależnie od zastosowanej techniki umieszczenia maski krtaniowej w jamie ustnej, następnym krokiem jest zadbanie o uszczelnienie urządzenie i dopasowanie go do anatomicznej budowy krtani. Możliwe jest to poprzez wypełnienie mankietu powietrzem z podłączonej do zaworu przewodu strzykawki. Rurka nie powinna być przytrzymywana rękoma – powietrze powinno swobodnie wtłaczać się do mankietu. Objętość wtłaczanego powietrza powinna być zgodna z zaleceniami producenta, biorąc przy tym pod uwagę rozmiar maski – przykładowo rozmiar 4 umożliwia maksymalne wtłoczenie 30 ml powietrza. W praktyce natomiast okazuje się, że do otrzymania szczelności maska krtaniowa potrzebuje tylko połowy maksymalnej objętości.

Jeśli maska krtaniowa została umieszczona poprawnie, to można zauważyć następujące oznaki: podczas wypełniania mankietu rurka nieznacznie wysuwa się poza jamę ustną, , widoczne są wąskie wypukłości na bokach szyi, mankiet wypełniony powietrzem jest niewidoczny w jamie ustnej, właściwie ułożone są znaczniki położenia względem siekaczy, a oś podłużna maski przebiega wzdłuż pośrodkowej linii ciała.

Alternatywa dla maski krtaniowej

Maska krtaniowa początkowo była stosowana wyłącznie przez anestezjologów, obecnie stanowi ona jeden z elementów podstawowego wyposażenia wszystkich służb ratunkowych. Alternatywą o podobnym sposobie działania jest rurka krtaniowa. Stosuje się ją w celu utrzymania szczelności dróg oddechowych przy ciśnieniu sięgającym 30 cmH2O. Składa się z zakrzywionej rurki z dwoma mankietami. Po wsunięciu urządzenia, dolny mankiet znajduje się w przełyku, dzięki czemu po wypełnieniu go powietrzem blokuje on do niego dostęp. Górny mankiet wypełnia z kolei ustną i nosową część gardła, uszczelniając poprzez to część krtaniową. Rozmiar rurki uzależniony jest od wzrostu pacjenta.

Kiedy stosowana jest maska krtaniowa?

Maska krtaniowa stosowana jest u osób głęboko nieprzytomnych, u których zatrzymana jest akcja serca bądź też występują poważne problemy w oddychaniu. Należy zwrócić uwagę, aby u pacjenta nie występowały objawy nietolerancji maski, takie jak np. odruch wymiotny lub kaszel.
Jeśli maska krtaniowa LMA używana jest równocześnie z RKO, to w żadnym razie nie można przerywać uciśnięć klatki piersiowej podczas jej wprowadzania. Następnie należy ocenić unoszenie się klatki piersiowej oraz wszelkie symptomy wadliwego działania sprzętu. Ma to na celu ocenę efektywności prowadzenia oddychania zastępczego wykorzystującego maskę.

Jeśli wszystko działa zgodnie z założeniami, można przejść do resuscytacji asynchronicznej, czyli prowadzenia uciśnięć klatki piersiowej bez przerw na oddechy ratownicze. Trzeba uważać jednak na ewentualne zwiększenie ciśnienia w drogach oddechowych, co z kolei może prowadzić do wystąpienia przecieków wokół mankietu. Jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce, należy przejść do naprzemiennego wykonywania oddechów zastępczych oraz uciskania klatki piersiowej.